Saylov natijalari bilan tanishing! (554) |
Saylov natijalari bilan tanishing! (449) |
Saylov natijalari bilan tanishing! (470) |
Шаҳзода Равшан Эрматовга омад тилади (1208) |
Мавлуда Асалхўжаева ва Муниса Ризаева ўртасида нима юз берди? (1498) |
To'y kungi daxshatli voqea! (1713) |
Yaqin Kunlarda Uzrap.net sayti ishga tushadi! (1017) |
Yozuv Orqali Xarakterni Aniqlash (1439) |
Internetda eng oson pul topish yo'li! (1339) |
Euronews’да Ҳива ҳақидаги лавҳаларнинг намойиши старт олди (1453) |
Bepushtlik va ayol jinsiy a'zolari
bilan bog'liq boshqa bir qator
kasalliklarni davolashda qo'llab
kelinayotgan muolaja -
laporoskopiya haqida Doctor-D
klinikasi ma'lumotlari.
Laporoskopiya bu shunday
muolajaki, unda bemorning qorin
bo'shlig'iga optik vositalar bilan
ta'minlangan asbob kiritiladi.
Buning uchun kindik atrofida,
undan sal pastroq yoki qorinning
past qismida bitta yoki zaruratga
qarab 2-3 ta 5-7mmlik kesim
qilinadi.
Laporoskopiya aniq tashhis
qo'yish, bepushtlik sababini
aniqlash yoki ba'zi jarrohlik
aralashuvlarni amalga oshirish
uchun qo'llaniladi.
So'nggi paytlarda shifokorlar
laporoskopiyani gisteroskopiya
bilan qo'shib o'tkazmoqdalar. Bu
usul jinsiy a'zoni ko'z bilan
kuzatish va zarurat bo'lsa, unda
aniqlangan polip, mioma va shu
kabi patologik o'zgarishlarni olib
tashlash imkonini beradi. Ushbu
muolaja kuchli jarohatli aralashuv
hisoblananib, uni hayz davri
normal va bachadonning Ultra
tekshiruv holati me'yorida bo'lgan
yosh ayollarda o'tkazmaslik
ma'qulroq.
Agar ayolda peritonit, ichak
tutilishi va shu kabi sabablarga
ko'ra qorin bo'shlig'ida avval
jarrohlik operasiyalar bilan bog'liq
katta chandiqlar mavjud bo'lsa,
laporoskopiya qilinmaydi, chunki
muolaja davomida ichak
shikkastlanish xavfi yuqori bo'ladi. Saboq.Org saytidan olingan. Undan tashqari laporoskopiya
muolajasini yurak faoliyati aniq
ifodalangan buzilishga ega
bo'lganda o'tkazish mumkin emas.
Chunki muolaja davrida bemor
boshi bilan pastga qarab
yotqiziladi va uning qorin
bo'shlig'i gaz bilan to'ldiriladi, bu
esa yurak faoliyati
kompensasiyasining buzilishiga
olib kelishi mumkin.
Bugungi kunda laporoskopiya
yordamida quyidagi muolajalar
amalga oshiriladi:
bachadon naychalari tutilishini
tiklash maqsadida tortmalarni
yorish;
tuxumdondagi uncha katta
bo'lmagan kista va miomatoz
tugunlarni olib tashlash;
endometrioz o'choqlarini
kuydirish;
polikistoz (ko'p kistasi bor)
tuxumdonlarning koagulyasiyasi;
bachadondan tashqari
homiladorlik bo'lsa, bachadon
naychasini olib tashlash va
boshqalar.
Laporaskopiya muolajasidan so'ng
bemor tezda faol hayot tarziga
qayta oladi.
Afsus laporoskopiya imkoniyatlari
cheklangan bo'lib, katta
rekonstruktiv operasiyalar qorin
boshlig'ini kesib ochgan
holdagina amalga oshiriladi.
Undan tashqari juda ko'p hollarda
laporoskopiya muolajasidan so'ng
qisqa davr ichida olib tashlangan
tortmalarning bitishishi
qaytalanadi.
Hozirgi kunda oilada er-xotin
kamida 1 yil davomida muntazam
ravishda saqlanmay jinsiy aloqada
bo'la turib, homiladorlik yuz
bermasa, bepushtlik diagnozi
qo'yiladi.
Turmush qurilganiga 1 yil
bo'lmasdan davolanishni boshlash
noto'g'ri hisoblanadi. Chunki
statistik ma'lumotlarga ko'ra,
sog'lom juftlikda o'rtacha 8-12 oy
ichida tabiiy homiladorlik yuz
beradi. Bir yildan so'ng ham
homiladorlik yuz bermasa
, er-xotin birgalikda shifokorga
murojaat qilishlari lozim.
Odatda bepushtlikning sababi
turlicha bo'ladi va u bittagina
faktorga bog'liq bo'lmaydi.
Ko'pincha shifokorga murojaat
qilgan oilalarda bepushtlikning bir
necha shakli namoyon bo'ladi.
Ayol bepushtligi sabablari:
1. Bachadon yo'llaridagi patologik
o'zgarishlar
SABABI:
- salpingit kasalligi;
- kichik toz a'zolarining kasalliklari;
- endometrioz;
- kichik toz a'zolarida amalga
oshirilgan jarrohlik aralashuv
(abort, oldingi homiladorlik
natijasida ro'y bergan patologik
tug'ish jarayoni);
- infeksiya;
- tug'ma nuqsonlar;
- bachadondan xoli homiladorlik;
- bachadon yo'llarini jarrohlik yo'li
bilan bog'lanishi;
- appendiksning ayrim kasalliklari;
- gormonal buzulishlar.
2. Endokrinologik kasalliklar
- qalqonsimon bez kasalliklari;
- buyrak usti bezi kasalliklari;
- gipofiz kasalliklari;
- diabet
Endokrinologik kasalliklar ayol
organizmida gormonal buzulish
ro'y berishiga olib keladi. Saboq.Org saytidan olingan Buning
natijasida esa birinchi bolib
tuxumdoning normal funksiyasi
buziladi va hayz kelish sikli
o'zgaradi (juda sust yoki juda ko'p
qon kelishi, hayz kelishi muntazam
emasligi va hokazo) bu esa
homiladorlik asosi bo'lmish
ovulyatsiya yuz bermasligidan
dalolat beradi.
* Ushbu kasalliklarning har birini
alohida olganda bepushtlik sababi
bo'la olmaydi, lekin endokrin
kasalliklar bepushtlikka olib
keluvchi boshqa omillarga kuchli
ta'sir qiladi.
3. Endometrioz
Endometrioz bu bachadon shilliq
hujayralarining bachadondan
tashqariga tarqalishiga aytiladi.
Odatda endometrioz alomatlari
oddiy ginekologik ko'ruvda
aniqlanadi. Endometrioz darajasi 4
xil bo'lib, ular:
- minimal - 1-daraja;
- yengil - 2-daraja;
- me'yorda - 3-daraja;
- og'ir - 4-daraja.
Endometriozning og'ir shakli va
to'g'ri davolanmaganligi
bepushtlikka sabab bo'ladi.
4. Tuxumdon shishlari
Ushbu kasallikda tuxumdon
razmerlari kattalashgan bo'lib,
unda suyuqlikka to'lgan bir necha
shishlar paydo bo'ladi. Bu shishlar
ayol organizmida erkak
gormonlarining ko'payib
ketganligi natijasida vujudga
keladi.
Shishlar paydo bo'lganligini
birinchi bo'lib xayz yo'qligidan
bilsa bo'ladi. Undan tashqari
vaznning ortib ketishi ham
tuxumdon funksiyasi
buzulganligidan dalolat beradi.
5. Psixologik bepushtlik
Bepushtlikning bu shaklida ayol
tug'ish tizimida patologiyalar
mavjud bo'lmay, uning ongida
homiladorlik oldidan kuchli
qo'rquv bo'ladi. Bu qo'rquv
ayolning yoshligida bo'lgan
psixologik shikast natijasidir.
Ayrim ayolar ish joyini, go'zalligini,
yoshligini yo'qotishdan qo'rqib
o'zi bilmagan holda homilador
bo'lishiga to'sqinlik qiladi. Agar
shifokor tug'ish tizimini sog'lom
deb topsa, ayol psixoterapevtga
uchrashi lozim bo'ladi.
6. Bachadon kasalliklari
Bunda bachadonning tug'ma
nuqsonlari, bachadon shaklining
noto'g'riligi va bachadon
chandiqlari sabab bo'lishi
mumkin. Odatda bachadon to'g'ri
rivojlanmasligiga bolalikda
chalingan og'ir kasalliklar sabab
bo'lishi mumkin.
Bepushtlikning bu shakli juda
qiyin davolanadi, chunki
homiladorlik yuz bersa ham, uni
asrab qolish qiyin bo'ladi.
7. Qin suyuqligi faktori
Erkak spermatozoidi tuxum
hujayrasini urug'lantirishdan oldin
qin suyuqligidan o'tadi. Bu
suyuqlik sog'lom ayolda
spermatozoid bachadonga oson
va tez yetib boishini ta'minlasa,
ayrim ayolarda unga to'sqinlik
qiladi. Shunday holatda
homiladorlik yuz bermaydi, chunki
spermatozoid ayol organizmiga
tushishi bilan nobud bo'ladi. Bu
holat oson diagnostika qilinadi.
Buning uchun er-xotin jinsiy
aloqadan so'ng yuvinmay
shifoxonaga borib maxsus
analizlar topshiradilar. Agar
analiz natijasida qin suyuqligida
patologik o'zgarishlar mavjudligi
aniqlansa, u holda ayol dori
vositalari bilan davolanadi, agar
samarali bo'lmasa spermatozoid
bachadonga tashqaridan maxsus
apparat yordamida kiritiladi,
natijada homiladorlik yuz beradi.
8. Immunologik bepushtlik
Bepusht oilalarning 10% da
bepushtlikning ushbu shakli
namoyon bo'ladi.
Bunda:
- tuxumdon tuxum hujayralariga
qarshi antijismlar yaratadi
(antijismlar tuxum hujayralarini
nobud qiladi);
- ayol organizmi erkak
spermatazoidlariga qarshi
antijismlar yaratadi (antijismlar
aynan shu erkak
spermatozoidlarini nobud qiladi);
- ayol orgaznizmi hujayra
bo'linishiga qarshi antijismlar
yaratadi (hujayra bo'linmasa
urug'langan tuxumhujayrasi
rivojlanmay qoladi).
Ayrim oilalarda homiladorlik yuz
bersa ham, odatda homila
saqlanmay nobud bo'ladi.
Imunologik bepushtlik aniqlansa,
antijismlarni bosuvchi dori
vositalari qabul qilinadi va
davolanish davri bir necha oydan
bir necha yilgacha cho'zilishi
mumkin.
8. Bepushtlik sababi noaniq
Afsuski, ayrim oilalarda bir necha
tekshiruvlar o'tkazilib bepushtlik
sababi aniqlana olinmaydi. Bu
bepushtlikning eng og'ir shakli
hisoblanadi.
Ayol bepushtligi asosan dori
vositalari va jarrohlik yo'li bilan
davolanadi. Hozirgi kunda keng
tarqalgan laporoskopiya
(bachadon yo'llarini tozalash)
uslubi bepushtlikni davolashda
yaxshi natijalar ko'rsatmoqda.
Agar bir necha yil davomida
bepushtlik davolanib homiladorlik
yuz bermasa EKO (organizmdan
tashqarida urug'lantirish) yo'lidan
foydalaniladi.
Eng muhimi boshidanoq
bepushtlikning sababini aniq
aniqlash va uni to'g'ri davolash
kerak, shifokorning
mas'uliyatsizligi, davolash
uslubining noto'g'ri ekanligi
bepushtlik sababi mukamallashib
ketishiga olib kelishi mumkin.
Undan tashqari oilada farzand
bo'lmayotgani erkakka ham
bog'liq ekanligini, davolanish
uchun tekshiruvlarni er-xotin
birgalikda boshlash kerak
ekanligini unutmaslik lozim.
Oilada bepushtlik muammosi
bo'lsa, odatda birinchi bo'lib ayol
davolanishni boshlaydi. Lekin
erkaklarda ham bepushtlik
muammosi keng tarqalgan bo'lib
Erkak bepushtligiga quyidagilar
sabab bo'ladi:
1. Azospermiya . Bu kasallikda
erkakda spermatazoidlar mavjud
bo'lmaydi. Bu patologiya og'ir
kasalliklar, kuchli jarohat va
tuxumdonning o'tkir kasalligi
natijasida vujudga keladi.
2. Urug' yo'li tomirlarining
shishlari. Bepushtlikning bu shakli
ko'pchilik bepusht erkaklarda
uchraydi.
3. Kuchli stress.
4. Ayrim dori vositalari.
5. Bolalikda o'tkazilgan ayrim
kasalliklar: tuberkulyoz, parotit
(tepki), qizilcha, shikastlanish.
6. Tuxumdon va jinsiy a'zolarning
kasalliklari.
7. Spermatazoid yo'llari
o'tkazuvchanligi buzulishi. Bunda
jarrohlik yo'li bilan yo'llar ochiladi
va homiladorlik oson yuz beradi.
8. Gormonal buzulishlar
(endokrinologik kasalliklar).
9. Infeksiya (erkaklarning har xil
ayollar bilan jinsiy aloqada bo'lishi
TORCH infeksiyalari (gerpes,
xlomidiya, taksoplazma va
boshqalar)ni orttirib olishga olib
keladi. Saboq.Org saytidan olingan. Bu infeksiya boshida
namoyon bo'lmay erkak jinsiy
a'zolariga katta jarohat keltiradi.
Afsuski, kasallik alomatlari
namoyon bo'lganda davolanish
samarasiz bo'lishi mumkin.
Infeksiya bepushtlikka olib kelishi
mumkin, infeksiya davolanmay
turib homiladorlik yuz bersa,
farzand og'ir tug'ma nuqsonlar
bilan tug'iladi.
10. Erkak tuxumdonlarining
ortiqcha qizib ketishi (saunada
ko'p vaqt o'tirish, qizdiradigan,
siqib turadigan kiyim kiyish).
11. Alkogol'.
Homiladorlik yuz berishi uchun
kamida 20 mlnga yaqin
spermatazoid mavjud bo'lishi
kerak. Ulardan yarmi harakatchan
bo'lishi shart. Afsuski, ayrim
kasalliklar, infeksiyalar
spermatazoidlar harakati va
soniga salbiy ta'sir ko'rsatishi
mumkin.
Erkak bepushtligi shakllari ayol
bepushtligiga nisbatan aniqroq
bo'ladi, uni davolash odatda bir
necha oydan bir necha yilgacha
davom etadi, lekin erkak
bepushtligining ayrim shakllari
umuman davolanmaydi. Bunday
hollarda donor
spermatazoidlardan foydalanish
maslahat beriladi.
Erkakning bepushtligiga qandli
diabetning ta'siri juda katta
ekang. Angliyalik Con MalLidis
professori fikricha, erkak qonidagi
qand miqdorining o'rtiqchaligi
spermatozoid DNKsining
buzilishiga olib kelishi mumkin
ekan.
Diabet bilan kasal erkaklarni
spermatozoidlarni molekulyar
tekshiruvdan o'tkazganda,
ularning DNK holatiga zarar
yetkazilgani topilgan.
Bunday spermatozoiddan xosil
bo'lgan embrion sifati juda past
bo'lib, natijada homila tushib
qolishi yoki homiladorlik vujudga
kelish imkoniyati pasayishi
kuzatilar ekan.
Afsuski, bepusht oilalar oramizda
yo'q emas. Farzand ko'ra olmay
yuzlab shifoxonalarga qatnagan,
ko'plab qiyinchiliklardan o'tgan er-
xotin qanchalik qiynalishi
boshidan kechirmaganga
qorong'u bo'lsa kerak. Atrof
muhitning ta'siri, yaqinlarning
munosabatlari, do'st-
dushmanning gaplari bunday er-
xotinga juda katta psixologik ta'sir
ko'rsatadi.
Oilada bir necha yil davomida
farzand dunyoga kelmasa:
Avallambor to'g'ri va aniq
davolanish lozim. Afsuski, ayrim
shifokorlar davolash o'rniga
jarohat yetkazishi ham mumkin.
Qanday desangiz, noto'gir
diagnoz qo'yilib davolangan
kasallik og'ir oqibatga olib kelishi
mumkin. Shuning uchun
birinchidan, turmush
qurganingizga 1 yildan oshmagan
bo'lsa, aslo shifokorga murojat
qilmang. Sog'lom oilalarning 12%
da muntazam jinsiy aloqalar 8-12
oy davom etganda homiladorlik
yuz beradi. Siz ana shunday oilalar
qatorida bo'lishingiz mumkin.
Ortiqcha dori-vositalar bilan
sog'lom organizmingizga zarar
keltirib qo'ymang. Savodli shifokor
1 yillik kelin-kuyovga hech qachon
o'tkir davolanish mexanizmini
qo'llamaydi.
Agar oila qurganingizga 1 yildan
oshgan bo'lib homiladorlik yuz
bermay, shifokorga murojaat
qilishni ko'zda tutgan bo'lsangiz,
bunga mas'uliyat bilan
yondashing. Saboq.Org saytidan olingan. Tanishlardan
surushtirib yaxshi va ishonchli
shifokorni topib u bilan
maslahatlashing. Bepushtlikda eng
asosiysi - to'g'ri diagnostika.
Bepushtlik sababini aniq bilish uni
davolanishing 50% garovidir.
Bepushtlik sababi esa ayolda ham,
erkakda ham bo'lishi mumkin.
Shuning uchun diagnostikani er-
xotin birga boshlashi shart.
Bepushtlik sababi aniqlanganda,
davolanishni shifokorning
maslahatiga binoan amalga
oshirilish kerak. Shifokor aytgan
dori-vositalari adashtirilmay, o'z
vaqtida, kerakli miqdorda
o'zgartirilmay qabul qilinish kerak.
Bepushtlikka qarshi dori-vositalar
gormonal bo'lishi mumkin.
Gormonal vositalarni to'g'ri va
vaqtida ichmasa, davolanish
samarasiz bo'ladi. "Bu dori juda
kuchli, buning o'rniga boshqasini
ichaqoli", yoki "Dori soni ko'p
ekan, bir-ikkitasini ichmay qoya
qoli,"-deb shifokor bilan
maslahatlashmagan holda qaror
qabul qilsangiz davolanish
samarasiz bo'ladi.
Davolanish boshlanganda er-xotin
sog'lom hayot kechirishi kerak.
Vitaminga boy ovqatlanish, yog'liq,
achchiq ovqat va shirinliklarni
me'yoridan ko'p yemaslik lozim.
Erkaklar sauna va hokazolar orqali
jinsiy a'zolarini ortiqcha qizib
ketishidan saqlanishi maqsadga
muvofiq bo'ladi. Spirtli ichimliklar
va chekish davolanish davomida
iloji boricha yo'qqa chiqarilishi
lozim.
Stress va psixologik holat
davolanishga salbiy ta'sir
ko'rsatadi. Stress organizmda
kuchli gormonal o'zgarishlarni,
natijada ayollarda ovulyatsiya
buzulishini yoki boshqa salbiy
o'zgarishlarni yuzaga keltirishi
mumkin.
Davolanish tugab homiladorlik yuz
bermasa, tushkunlikka tushmaslik
zarur. Odatda davolanish tugasa
ham, organizmga vaqt talab
etiladi.
Shifokorning davolash
mexanizmini boshqa shifokor
bilan solishtirib ko'ring. Iloji bo'lsa,
bir necha shifokor maslahatini
olib, tahlil qilib ko'ring. Sizda
ishonch tug'diradigan, gaplari
asoslangan va samarasi
sezilayotgan shifokorda
davolanishni davom eting.
Davolanish haqida saytlarda
suhbatlashing. Bepusht bo'lib
farzand ko'ra olgan boshqa oilalar
bilan maslahatlashing.
Er-xotin bir-biringizga nisbatan
mehr-muhabbat bo'lsa kurashing.
Hozirgi kunda bepushtlikni
davolash yo'llari juda ko'p va
samarali. Tushkunlikka tushib,
ayblarga yo'l qo'ymang.
Birovlarning gina, kesatuvlariga
ahamiyat bermay o'z baxtingiz
sari intiling. Bir necha yildan so'ng
Olloh farzand berganda sizchalik
baxtli inson dunyoda bo'lmaydi.
Er-xotin bir-biringizni qo'llab
quvvatlang. Hozir eng muhimi
sizning munosabatlaringiz. Agar
birga kurashsangiz albatta
muammolarni yengasiz.
Farzand 10 yildan ortiq dunyoga
kelmasa, davolanishning yangi
uslublarini izlang, imkoniyat topib
chet el shifoxonalariga murojaat
qiling.
Eng asosiysi bunga kurashishga
sabab bo'lishi kerak. Bu sabab er
va xotinning aynan bir-biridan
farzand ko'rishni niyat qilishidir.
Bir-biringizni sevib, niyat qilib,
ishonsangiz, Ollohni o'zi farzand
beradi.
Bepusht er-xotin hali dunyoga
kelmagan farzandi bilan gaplashib
uni qanchalik kutayotganingizni,
sevishini aytib xayolan chaqirish
kerak.
Farzand ko'rishdan ortiqroq baxt
bo'lmasa kerak dunyoda. Bunday
baxtga barchamiz sazovor
bo'laylik. Ollohni o'zi har bir
juftlikka farzand bersin.
Erkak bepushtligini asosiy
sababchilaridan biri -
spermatozoid sifati bilan bo'gliq
muammolardir. Hozirgi zamon
tibbiyoti bu muammolarni
ko'pincha muvaffaqiyatli bartaraf
etib kelmoqda. Quyida
spermatozoid bilan bog'liq
muammo va yechimlar haqida
suhbatlashamiz.
Jinsiy aloqa jarayonida millionlab
spermatozoidlar ayol organizmiga
kirib, ular orasidan faqat bir necha
yuztasi ayol tuxumdoniga yetib
borishi va uni urug'lay olishi
mumkin bo'ladi. Spermatozoid
ayol tuxum hujayralarini
muvaffaqiyatli urug'lashiga bir
qator faktorlar ta'sir qiladi:
Spermatozoid miqdori;
Spermatazoid konsistensiyasi
(1 millimetr urug'da
spermatazoidlarning soni);
Erkak urug'i hajmi;
Spermatozoid harakat qilish
qobiliyati;
Spermatozoid harakati tezligi;
Spermatozoid morfologiyasi
(shakli). Saboq.Org saytidan olingan. Ushbu faktorlarning yomonlashuvi
erkak bepushtligiga sabab bo'lishi
mumkin. Shuning uchun ularning
har biri yuqori ko'rsatgichga
egaligi muhim ahamiyat kasb
etadi.
Spermatozoid muammolarini
nima keltirib chiqaradi?
Erkakning yoshi
Umuman, erkakning ayolni
urug'lay olish qobiliyati 35
yoshdan so'ng asta so'nishni
boshlaydi. Bu asosan
spermatozoid miqdori va
harakatlanuvchanligida namoyon
bo'ladi.
Immunitet muammolari
Erkak immun tizimida muammolar
yuzaga kelsa, ba'zida organizm
spermatozoidni yod modda deb
qabul qila boshlaydi va ularni
nobud qilish uchun maxsus
antimodda ishlab chiqaradi.
Saraton kasalliklarini
Saraton kasalligini davolashda
qo'llaniladigan radio-kimyoviy
terapiya, ba'zi dori-vositalari erkak
bepushtligiga olib kelishi mumkin.
Jinsiy aloqa orqali o'tadigan
kasalliklar
Shu turkumdagi ba'zi kasalliklar
jinsiy aloqa jarayonida
spermatozoid yo'llarini
zararlantirish xususiyatiga ega.
Boshqa faktorlar.
Tashqi muhitning holati va
erkakning hayot tarzi ham
spermatozoid buzilishiga olib
kelishi mumkin.
Undan tashqari erkak
bepushtligiga anotomik
muammolar ham sababchi
bo'ladi:
Varikotsele - erkak tuxumi
tomirlari kasalligi bo'lib, bepusht
erkaklarning 40% da uchraydi.
Noto'g'ri eyakulyatsiya - bunda
urug' tashqariga emas, balki siydik
pufagiga tashlanadi.
Kriptorxizm - tuxumning o'z
joyiga joylashmagani tufayli
ba'zida unda spermatozoid ishlab
chiqarilmaydi.
Erektil disfunksiya - bunda erkak
jinsiy aloqaga kirisha olmaydi,
kuchsiz bo'ladi.
Bir necha yil davomida oilada
farzand bo'lmayotgan bo'lsa,
erkak albatta spermatozoidini
tekshirtirishi talab etiladi. Aynan
spermatozoid sifatiga qarab
bepushtlik sababini aniqlash
oson va tez bo'ladi.
Foliya kislotasi organizm uchun
juda muhim vitaminlardan biri
hisoblanadi. Afsuski, u haqda
homilador bo'lgan ayollargina
eshitadi xolos. Foliya kislotasining
organizmda yetishmovchiligi ba'zi
kasalliklarning sababchisi ekan.
Foliya kislotasi nima degani?
Foliya kislotasi - bu B turkumiga
kiruvchi vitamin hisoblanadi.
Ushbu vitamin organizm yangi
to'qimalarni ishlab chiqarishiga
yordam beradi.
Kim foliya kislotasini qabul qilishi
kerak?
Hamma foliya kislotasiga muhtoj,
lekin homiladorlikka tayyorgarlik
ko'rayotgan ayol uchun u
nihoyatda muhim. Chunki
homiladorlikdan oldin va
homiladorlik davomida foliya
kislotasining yetishmovchiligi
homilada umurta miyasi va
anesefaliya (bosh miya kasalligi)
kasalliklarini rivojlanishiga olib
kelishi mumkin. Ba'zi
tadqiqotlarning ko'rsatishicha,
foliya kislotasining organizmda
yetarli miqdorda bo'lishi homilada
boshqa tug'ma nuqsonlar vujudga
kelishini va onada saraton
kasalligini ham oldini oladi (bu
haqda yetarlicha natijalar hali
mavjud emas).
Ayol organizmiga qancha foliya
kislotasi kerak?
Homilador yoki homiladorlikka
tayyorgarlik ko'rayotgan ayol
kuniga 400mcg dan 800 mcg
gacha foliya kislotasini qabul
qilishi lozim. Bu o'rtacha
ko'rsatkich bo'lib, uni qabul
qilishdan oldin shifokor bilan
maslahatlashish talab etiladi.
Emizayotgan ayollar kuniga
500mcg foliya kislotasini qabul
qilishi lozim. Saboq.Org saytidan olingan. Agar ayolda bundan oldin
tug'ilgan bolada umurtqa miya
yoki bosh miya kasalliklari o'rin
olgan bo'lsa, keyingi
homiladorlikka tayyorgarlik ko'rish
davridan boshlab kuniga 4000
mcg foliya kislotasi qabul qilishi
tavsiya etiladi. Bu odiiy normadan
10 barobar kattaroq doza bo'lib,
shifokor maslahati bilangina qabul
qilinishi kerak. Bunday yuqori
dozada foliya kislotani ichish
bo'lajak homilada tug'ma
nuqsonlar paydo bo'lish xavfini
kamaytiradi.
Agar oila a'zolar orasida umurta
miya kasalliklariga ega bo'lganlar
bo'lsa, u holda shifokor
tavsiyasiga binoan kuniga 4000
mcg foliya kislotasi qabul qilinadi.
Homiladorlikni rejalashtirayotgan
ayolning o'zida umurtqa miya
kasalligi o'rin olgan bo'lsa, u holda
shifokorning maxsus tavsiyasiga
binoan foliya kislotasi qabul
qilinadi.
Ba'zi hollarda foliya kislotasining
qabul qilinish dozasini shifokor
shaxsan tavsiya etadi. Agar ayolda
quyidagi holatlar bo'lsa, foliya
kislotasini kerakli dozasini
belgilshda shifokorga xabar
berish kerak:
Epilepsiya, diabet, revmatizm,
psoriaz, astma kasalliklarga qarshi
dori qabul qilayotgan bo'lsa;
Buyrak, jigar, anemiya , seliakiya
kasalliklari bilan kasallangan
bo'lsa.
Homiladorlikni
rejalashtirmayotgan ayolga foliya
kislotasi kerakmi?
Hozir bo'lmasa ham, yaqin yillarda
homiladorlikni rejalashtirayotgan
ayolga ham foliya kislotasi talab
etiladi. Chunki homilaning foliya
kislotasiga bo'lgan ehtiyoji
homiladorlikning ilk kunlaridan,
ayol hatto homiladorlik haqida
bilmagan davridan boshlanadi. Bu
muhim davrni o'tkazib
yubormaslik uchun homilador
bo'lish imkoniyatiga ega bo'lgan
barcha ayollar kuniga 400mcg dan
800 mcg gacha foliya kislotasini
qabul qilishlari maqsadga muvofiq
bo'ladi.
Qaysi mahsulotlar foliya kislotasiga
boy?
Bargli sabzavotlar, dukkakli
sabzavotlar, sitrus mevalari va
donlar foliya kislotasiga boy. Ba'zi
mahsulotlarga foliya kislotasi
sun'iy kiritiladi (masalan, un, non,
oq guruch).
Foliya kislotasini faqat ozuqa
mahsulotlar orqali qabul qilinishi
organizmga yetadimi?
Afsuski, foliya kislotasining ozuqa
mahsulotlardagi miqdori
organizm uchun yetarli emas,
undan tashqari sun'iy vitamin
shaklidagi foliya kislotasi
organizm tomonidan tabiiy foliya
kislotasidan ko'ra yaxshiroq qabul
qilinadi.
Foliya kislotasini dozasini oshirib
yuborish mumkinmi?
Har doim vitamin qabul qilish
oldidan uning dozasini shifokor
bilan maslahatlashish talab etiladi.
Shifokor maslahat bergan
dozadan ortiqcha qabul qilmaslik
kerak.
Tug'ish yoshidan o'tgan ayollarga
foliya kislotasi kerakmi?
Ellik yoshdan oshgan ayollar foliya
kislotasini qabul qilishan oldin
shifkor bilan maslahatlashishi
talab etiladi.
Ba'zida homiladorlikdan oldin
ayollarga bir qancha muddat
saqlanish tavsiya etiladi. Bu vaziyat
davlanish davrida ko'pincha talab
etiladi. Undan tashqari yangi
chaqalog'i bor ona uchun ham
kamida 2 yil o'tmasdan yana
homilador bo'lish shifokorlar
tomonidan ta'qiqlantiriladi. Chunki
homiladorlikdan so'ng onaning
salomatligi tiklanib olishi zarur.
Shunda er-xotin munosabatlarida
saqlanish vositalariga ma'suliyat
bilan yondashishlari talab etiladi.
Saqlanish usullari,
biologik, mexanik va kimyoviy
usullarga bo'linadi.
Mexanik usul. Saboq.Org saytidan olingan. Mexanik
usul
deganda,
erkak
urug'ini
ayol
bachadoniga
kirib
tushishiga
to'sqinlik
qiluvchi
maxsus
qo'llanmaga
aytiladi.Bular:
Prezervativ(condom)- lateksli
maxsus qo'llanma, erkak
xivchiniga kiyiladi. Jinsiy
kasalliklardan ham saqlaydi.
Bachadon spirali - bachadonga
vrach tomonidan o'rnatiladi,
tug'magan ayollarga tavsiya
etilmaydi. Ayrim kasalliklarni,
yallig'lanishni keltirib chiqarishi
mumkin. Spiral bo'lganda, ayolda
hayz og'riq bilan, uzoq davomiylik
bilan kechishi mumkin.
Ayol tuxum yo'llari qopqoqlari -
gormonlar qo'shimchalar bilan
ishlatiladi. Jinsiy a'zolar kasalligi
mavjud bo'lganda ishlatilishi
mumkin emas.
Bu qo'llanmalar homiladorlikdan
85-90% saqlaydi.
Kimyoviy usul
Kimyoviy usul deganda, erkak
urug'ini nobud bo'lishiga ta'sir
qiluvchi moddalardan foydalanish
tushuniladi. Ular spermisid deb
atalib, tampon, krem, shag'am,
jele, qin tabletkalari shaklida
bo'ladi. Ularning homiladorlikdan
saqlash qobiliyati 85%.
Yana bir kimyoviy usul, jinsiy
aloqadan so'ng saqlanish usuli.
Bunda, saqlanishsiz bo'lib o'tgan
jinsiy aloqadan so'ng 1-3 kun
ichida maxsus dorini ayol qabul
qilishi kerak. Bu dori
homiladorlikdan saqlaydi, lekin
ayol organizmi uchun juda zararli.
Undan tashqari bu dorini yilda
faqat 2 marta qabul qilish
mumkin.
Biologik usul
Biologik usulga quyidagilar kiradi:
Ayol tomonidan gormonal
preparatlarni qabul qilish. Bu
preparatlar ayol organizmida
tuxumni tuxumdondan chiqishiga
to'sqinlik ko'rsatadi va homilador
bo'lish imkoniyatini vaqtincha yo'q
qiladi. Bu preparatlarni ayol har
kuni, bir vaqtda qabul qilishi lozim.
Uning hili ko'p bo'lib, vrach bilan
maslahatlashgan holda iste'mol
qilish lozim.
Ovulyasiya kuni(tuxumni
tuxumdondan chiqishi)ni sanash
usuli. Bunda ayolda ovulyasiya
kuni bo'lganda jinsiy aloqa
qilinmaydi. Ovulyasiya kuni normal
hayz siklida (28 kunda) siklning 14
kuniga to'g'ri keladi. Aynan 10 chi
kundan boshlab 16 kunga qadar
erkak urug'i bachadonga
tushmasligi lozim. Bu kunlari
mexanik usullardan foydalaniladi
yoki jinsiy aloqa qilinmaydi. Bu
usul juda noqulay, chunki
ovulyasiya bo'lish kuni hech
qachon aniq bilib bo'laydi.
Jinsiy aloqani uzish. Bu usul yana
bir biologik usul bo'lib, bunda
erkak urug'i chiqishi
yaqinlashayotganda bachadondan
xipchinni chiqarib, urug'ini
tashqariga chiqaradi. Bu usul ham
noqulay, ham erkakda ayrim
kasalliklarni keltirib chiqarishi
mumkin.
Vaqtidan oldin homiladorlikdan
saqlanish usullari ko'p bo'lishiga
qaramay hech qaysinisi
saqlanishdan 100% kafolat
bermaydi. Ayrimlari esa, ayrim ayol
yoki erkak uchun mumkin ham
emas. Shuning uchun saqlanish
usullarini vrach bilan
maslahatlashgan holda, o'zingiz
jismoniy va psixologik
holatingizdan kelib chiqib, bir-biri
bilan almashtirgan holda
ishlatishingiz ma'qul.
Ba'zi ayollar bu savolni bermay
turib oson homilador bo'lib
qoladilar, ba'zi sog'lom juftliklarda
esa, bir nech oy davomida
saqlanilmagan jinsiy aloqa
bo'lishidan qat'iy nazar
homiladorlik vujudga kelmaydi.
Ayol tabiiy ravishda tezroq
homilador bo'lib qolishi uchun
quyidagilarni bilishi lozim:
Homiladorlik tezroq yuz berishi
uchun:
1. Ayol o'z ovulyasiya kunlarini
bilishi darkor. Aynan ovulyasiya
kuni yoki undan 1-2 kun oldin va
keyin sodir bo'lgan jinsiy aloqa
natijasi homiladorlik bo'lishi
mumkin. (Ovulyasiyani aniqlash
yo'llari haqida bu yerda batafsil
o'qing).
2. Tezroq homilador bo'lish uchun
ayol jinsiy aloqadan so'ng kamida
30 daqiqa davomida o'rnidan
turmay yotishi
spermatozoidlarning bachadon
bo'yni tomon harakatlanishini,
natijada ayol tuxumdoni
urug'lanish imkoniyati oshishiga
yordam beradi.
3. Er-xotin stressdan xoli bo'lishi
kerak. Qarindoshlarning, qo'ni-
qo'shnilarning "Nega ikkiqat
bo'lmayapsan?","Tezroq ikkiqat
(homilador) bo'lish kerak", degan
gaplarini o'ylab siqilib yurish
homiladorlik vujudga kelishini
ortga suradi. Saboq.Org saytidan olingan. Homilador
bo'lish
niyatidagilar
yaxshi
xayolda
bo'lib,
asabiylashmay,
janjallashmay,
hadeb
homilador
bo'lish
haqida
o'ylab
yurmay,
yaxshi
kayfiyatda
bo'lishlari
foydali
bo'ladi. 4. Jinsiy aloqadan so'ng ayol tezda
yuvinmasligi kerak. Ba'zi sovunlar
spermatozoid sifatiga ta'sir
ko'rsatib, uning urug'lantirish
qobiliyatini va harakatchanligini
pasaytirishi mumkin.
5. Ayol homilador bo'lishi uchun
o'zi ham, eri ham ichish va
chekishni imkon qadar
kamaytirishi yoki umuman
tashlashi kerak. Alkogol va nikotin
spermatozoid sifatiga va
harakatlanuvchanligiga salbiy
ta'sir ko'rsatadi.
6. Erkak jinsiy a'zolarini juda ham
isitib (masalan, saunada) va
aksincha, juda ham sovutib (qish
kunlari) qo'ymasligi lozim. Jinsiy
a'zolardagi yuqori harorat va
muzlash erkak spermatozoidlariga
salbiy ta'sir ko'rsatadi. Undan
tashqari erkaning ichki kiyim va
shimi siqmaydigan,
qizdirmaydigan, bo'shroq
turadigan bo'lishi kerak.
7. Mavrak (shalfey) damlamasi ham
homilador bo'lishga yordam
berishi aniqlangan. Mavrak
tarkibidagi moddalar
spermatozoidni ayol tuxumdoni
tomon tezroq harakatlanishini
ta'minlashi aniqlangan. Hayz
tugaganidan keyin 11 kun
davomida ayol mavrak
damlamasidan kuniga 2-3 mahal 1
osh qoshiqdan ichishi kerak.
Mavrak damlamasi: 1 choy qoshiq
mavrak o'ti 1 stakan qaynagan
suvda damlanadi.
8. Spermatozoidning sifati va
miqdori jinsiy aloqalar soniga ham
bog'liq. Shuning uchun ovulyasiya
kunidan oldin 2-3 kun davomida
jinsiy aloqada bo'lmay, aynan
ovulyasiya kuni aloqada bo'lish
tavsiya etiladi. Shunda
spermatozoidlarni miqdori
ko'paygan, sifati esa yaxshilangan
bo'ladi.
9. Ba'zi dietalar ham homilador
bo'lishga to'sqinlik qiladi. Shuning
uchun homilador bo'lishni
rejalashtirayotgan ayol dieta
tutmasligi kerak.
10. Ko'pchilik xush ko'radigan
kofe homilador bo'lish
imkoniyatini oz bo'lsada
pasaytiradi. Shuning uchun kofe
va kofeinga boy mahsulotlardan
voz kechib turgan ma'qul.
11. Erkakning ovqatlanish
rasioniga ahamiyat berish kerak.
Spermatozoidlarning
harakatlanuvchanligini oshiruvchi
go'sht, baliq va danaklardan
ko'proq yeyish maqsadga muvofiq
bo'ladi.
12. Toza havo va sog'lom hayot
tarzi homilador bo'lish uchun eng
yaxshi vosita. Homiladorlikka
tayyorlanuvchi er-xotin har kuni
kamida 1-2 soat davomida toza
havoda bo'lishi, radiasiya va virusli
infeksiyalardan xoli bo'lishi kerak.
Homiladorlik testi bilan har bir
ayol tanish bo'lishi ajab emas.
Aynan homiladorlik testi
yordamida ayol uy sharoitida
homiladorlik yuz berganligi haqida
birinchi bo'lib bilib olish mumkin.
Homiladorlik testi haqida asosiy
savollarga javoblar.
Homiladorlik testi nima degani?
Uy sharoitida qilinadigan
homiladorlik testi barcha
dorixonalarda sotiladigan vosita
hisoblanadi. Bu test ayol
siydigidagi inson xorionik
ganodropin (IXG) moddasini
o'lchaydi. Urug'lanish yuz
bergandan so'ng 7-10 kun
o'tgach homilador bo'lgan ayolda
IXG moddasi o'lchash uchun
yetarli miqdorda ishlab
chiqarilishni boshlaydi. Shunda
testlar siydikda IXGning miqdoriga
qarab homiladorlik yuz bergan yo
bermaganligi haqida xabar beradi.
Homiladorlik testini qachon
o'tkazsa bo'ladi?
Homiladorlik testlari IXG
moddasiga sezuvchanligi har xil
bo'lgani uchun ba'zi testlarda
oxirgi hayz kunidan 1 sikl
(odatda 28-30 kun)o'tganda natija
aniq chiqsa, ba'zi testlar bu davrda
xato natija ko'rsatadi. Shuning
uchun homiladorlik testini
o'tkazish uchun eng qulay davr -
bu siz kutayotgan hayz kuni
kechikkan kun va undan keyingi
davr. Shu kundan keyin o'tkazilgan
test aniqroq javobga ega bo'ladi.
Homiladorlik testi qanday
o'tkaziladi?
Odatda har bir test upakovkasida
uni o'tkazish usuli ko'rsatilgan
bo'ladi. Test ruchkaga o'xshash
bo'lib bir tomonidagi qopqoqni
ochsa, siydikdagi IXGni sezuvchi
maxsus tayoqcha turadi. Siydikni
aynan o'sha tayoqchaga qarab
chiqarish lozim. Bir necha soniya
davomida siydik tayoqchani
qoplaydi. Shundan so'ng
homiladorlik testini tekis joyga
qo'yib 5-7 daqiqa kutish kerak
bo'ladi. Saboq.Org saytidan olingan. Chiziqlar ko'rinishi hamma
testlarda har xil bo'lishi mumkin.
Shuning uchun homiladorlik yuz
bergan bo'lsa, nechta chiziq aniq
ko'rinishi kerakligini
instruksiyadagi rasmdan bilib olsa
bo'ladi.
Homiladorlikni
kutayotgan
bo'lsangiz testni
iloji boricha
kechroq
o'tkazganingiz
psixologik
stress
keltirmaydi.
Birinchidan,
natija aniq
bo'ladi, ya'ni
testni qayta
o'tkazishga
hojat bo'lmaydi.
Ikkinchidan,
agar
homiladorlik yuz
bermagan
bo'lsa, hayz
keladi
Qaysi hollarda homiladorlik
testini o'tkazish talab etilad?
1. Homiladorlik kutilayotganda
yoki homiladorlik alomatlari
namoyon bo'lganda;
2. Hayz kelishi kechikkanda (agar
bu holat homiladorlik tufayli
bo'lmayotgan bo'lsa, u holda
ginekologik yoki endokrin
kasalliklar mavjud bo'lishi
mumkin);
3. Hayz kelgani bilan, uning
miqdori, ko'rinishi va holati
odatdagidan farq qilayotgan
bo'lsa;
4. Rejada jarroxlik operatsiya
kutilayotgan bo'lsa (ba'zida ayol
homiladorligi haqida bilmagan
holda jarroxlik operatsiyaga
tayyorlanishi mumkin, shuning
uchun har doim ma'lum bir
operatsiyadan oldin albatta
homiladorlik testini o'tkazib
homiladorlik yo'q ekanligida amin
bo'lish talab etiladi).
Homilador bo'lishni
rejalashtirayotgan va
bepushtlikdan davolanib
kelayotgan juftliklar uchun
ovqatlanish ratsioni muhim o'rinni
egallaydi. Farzand ko'rishni
rejalashtirayotgan erkak ham ayol
ham to'g'ri va foydali ovqatlanishi
kerak.
Mahsulotlarini 3 guruhga bo'lamiz.
YAXSHI mahsulotlar:
Homilador bo'lishga ijobiy ta'sir
ko'rsatib foyda keltiradigan
quyidagi 3 xil mineral erkak va
ayolning kundalik oziqlanish
ratsionida bo'lishi shart.
Kalsiy moddasi organizm
quruvchisi hisoblanadi. Shunday
ekan homila vujudga kelishi va
rivojlanishi uchun o'ta
muhimdir. Sut va sut mahsulotlari,
tofu, kalsiy bilan boyitilgan
sharbatlar, brokkoli, yashil bagrli
sabzavotlar kalsiyga boy bo'ladi.
Kuniga kamida 3 mahal ulardan
iste'mol qilish talab etiladi.
Marganets mineralini boshqa so'z
bilan ifodalasa, bola qiladigan
manba desa ham bo'ladi. U
ismaloq, sabzi, brokkoli, banan,
butun bug'doylar, yong'oq va
magizda ko'p bo'ladi. Kuniga
kamida 2-3 mahal ushbu
mahsulotlardan taom tayyorlab
yeyish maqsadga muvofiq bo'ladi.
Sink - homilador bo'lish uchun
muhim mineral. Bepusht oilalar bu
mineralga boy mahsulotlardan
ko'proq iste'mol qilishlari zarur. Saboq.Org saytidan olingan.Indeyka, tovuq, qo'y va qo'zichoq
go'shtlari, bodom, yogurt,
ovsyanka, bug'doy novdasi, tuxum
va ustritsa (oyster) sink
moddasiga boy hisoblanadi.
Ushbu uch asosiy tug'ish
minerallariga qo'shimcha ravishda
foliya kislotasini ham iste'mol
qilish kerak. U homilador bo'lish
uchun yordam bermasa-da,
rivojlanishi mumkin bo'lgan
homila salomatligi uchun muhim
ahamiyatga ega. Foliya kislotaga
sitrus mevalari, ismaloq, ko'katlar,
apelsin sharbati boydir.
Homiladorlikka
tayyorlanayotgan
har bir ayol
shifokor bilan
maslahatlashgan
holda vitamin
shaklidagi foliya
kislotasini ichib
yurishi ham
foydali bo'ladi.
YOMON mahsulotlar:
Bepushtlikning asosiy
sababchilaridan bo'lmish kofein,
alkogol va nikotindan umuman
voz kechish kerak. Achchiq choy,
kofe, koka-kola, sprayt, fanta,
spirtli ichimliklar va sigaret
bepushtlikka olib keluvchi eng
birinchi mahsulotlardir. Passiv
chekish ham huddi shunday salbiy
ta'sirga ega. Passiv chekish
deganda, o'zi chekmay
chekayotgan inson yonida bo'lib,
sigaret isini hidlashga aytiladi.
Agar oilada bepushtlik
muammosi yuz bergan bo'lsa,
ushbu zararli yomon
mahsulotlardan xoli bo'lishni
ta'minlash lozim.
NOANIQ narsalar:
Ba'zi dori-vositalari, yoki
bepushtlikni davolovchi vitamin va
sun'iy choylar, hayvon yog'lari
haqida aniq tekshiruv va natijalar
yo'qligi tufayli ularni qabul
qilmaslik tavsiya etiladi. Reklama
qilinadigan bepushtlikni
davolovchi ozuqa qoshimchalari,
sharbat yoki poroshoklardan
nariroq yurish kerak. Ularning
foydasi haqida tadqiqotlar juda
kam bo'lib, vujudga kelishi
mumkin bo'lgan homilaga hatto
zarar ham keltirishi mumkin.